Samenvatting
Als er niet voldoende veranderingen zouden zijn opgetreden, zou er geen actualisatie van de NHG-Standaard Anticonceptie hebben plaatsgevonden. Voldoende reden om dit onderwerp nog eens goed onder de loep te nemen. Opvallend is bijvoorbeeld dat er steeds minder jonge vrouwen de klassieke pil gebruiken ten gunste van het gebruik van een spiraaltje. Vrouwen blijken het als prettig te ervaren als de menstruatie uitblijft. Van het spiraaltje zijn er inmiddels twee soorten.
Er is in de nieuwe NHG-Standaard een eerste- en tweedekeuscombinatiepil aangegeven, maar het voorschrijven van andere of nieuwe orale anticonceptiva wordt niet afgeraden. Het is de vraag of de nieuwe pillen zulke goede vernieuwingen zijn, vooral omdat ze een iets hoger risico geven op veneuze trombo-embolie. Toch staan we er wel even bij stil. In ieder geval ook bij de theoretische voordelen van een 24/4-systeem van inname van de anticonceptiepil: 24 dagen een pil slikken en een pilpauze van slechts 4 dagen.
Uit contacten met apothekers en huisartsen blijkt dat er over vele praktische kanten van het pilgebruik toch nogal wat vragen leven. Denk aan onregelmatig licht bloedverlies (spotting), doorbraakbloedingen, de kans op en de angst voor mammacarcinoom, stemmingsklachten, hoofdpijn in de pilpauze, de pil en de kans op een cerebrovasculair accident, de pil en trombose in de hersenen die al dan niet vaker voorkomt bij vrouwen die migraine hebben (vooral met een aura), pil en lactatie, vergeten van de pil etc. Ze worden allemaal in deze nascholing besproken.
De apotheker en noodanticonceptie
We staan ook stil bij het nieuwe gegeven dat een apotheker hulp kan bieden bij al dan niet gebruiken van noodanticonceptie en bij de keuze van de noodanticonceptie. Vroeger was dit het primaat van de huisarts, maar nu dus ook het terrein van de apotheker. Eerst was het voor de zelfstandige verstrekking van levonorgestrel, nu is daar ulipristal bijgekomen. Beide zonder recept. Wanneer welk preparaat? Zit er verschil in die preparaten, ook wat betreft de inzetbaarheid? En is er nog plaats voor het morning-afterspiraaltje? We zetten de noodanticonceptie op een rij.
Andere methodes dan orale anticonceptie
Om het beeld compleet te maken staan we ook kort stil bij de andere vormen van hormonale anticonceptie en andere anticonceptievormen, zoals het spiraaltje, pessarium, sterilisatie, condoom en de lactatieamenorroemethode.
Accreditatie
Dit programma voor openbaar apothekers is door de KNMP onder ID 450857 geaccrediteerd voor 3 uur. Deze accreditatie geldt tot 01-12-2022. U krijgt de punten toegekend als u de afsluitende toets succesvol (≥ 60 procent correct beantwoord) hebt afgerond.
Inhoud
BLOK A Fysiologie, werking, (contra-)indicaties van hormonale anticonceptie
A1 Fysiologie van de menstruele cyclus
A2 Casuïstiek
A3 Werking, bijwerkingen, (contra-)indicaties van hormonale anitconceptie
BLOK B Verschillende vormen van anticonceptie
B1 Nieuwe casuïstiek
B2 Hormonale anticonceptiepillen
B3 Overige vormen van anticonceptie
Actie en verantwoording
Nadere bespreking vragen en casuïstiek
Literatuur
Opdrachtblad ‘Invoering in de apotheek’
Farmaceutische patiëntenzorg (FPZ)
Toets voor Apothekers 2021/8
Auteur
Gert van Lieshout is arts en oud-huisarts. Na achttien jaar fulltime huisarts te zijn geweest, is Gert parttime als huisarts gaan werken en is hij zich met nascholing gaan bezighouden. Als een van de oprichters van AccreDidact is hij zestien jaar actief geweest met het ontwikkelen van schriftelijke geaccrediteerde nascholing voor huisartsen, apothekers, doktersassistenten en apothekersassistenten. Momenteel werkt hij mee aan het ontwikkelen van mondelinge geaccrediteerde nascholing aan apothekers en schriftelijke geaccrediteerde nascholing voor de hiervoor genoemde groepen.
Per 1 januari 2018 is zijn licentie als basisarts voor vijf jaar verlengd na het succesvol afleggen van de examens voor herregistratie basisarts aan het VUmc Amsterdam.
De auteur heeft geen financiële banden met de farmaceutische industrie, ontvangt geen onderzoeksgeld van commerciële partijen en heeft geen bedrijfsbelangen of andersoortige financiële relaties met betrekking tot dit onderwerp.
Doelstellingen
Na afloop van deze nascholing:
- bent u op de hoogte van de normale menstruele cyclus;
- kent u de werking en bijwerkingen van anticonceptiva;
- bent u op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen en pillen;
- kunt u patiënten met vragen over noodanticonceptie beter begrijpen en begeleiden;
- kent u de andere mogelijkheden van anticonceptiva buiten orale hormonale anticonceptiva.
