Samenvatting
In Nederland dialyseren ongeveer 6.500 mensen, thuis of in een dialysecentrum. Dialysepatiënten zijn grootverbruikers van medicatie, gemiddeld zo’n twaalf verschillende geneesmiddelen per dag. Bovendien komen medicatiefouten bij hen veel voor, zo is uit onderzoek gebleken. De oorzaak is onder meer een niet-optimale communicatie tussen de eerste en de tweede lijn. Daarnaast zijn dialysepatiënten kwetsbaar. Ze hebben bijvoorbeeld een verhoogd risico op cardiovasculaire events en metabole botziekte. Ook is hun kwaliteit van leven sterk verminderd door het gebonden zijn aan het dialyseritme en de kans op het optreden van een zogenoemde ‘dialysekater’.
Apothekers hebben een belangrijke rol bij dialysepatiënten. Dialyse kan de farmacokinetiek van geneesmiddelen beïnvloeden, waardoor aanpassing van de dosering nodig kan zijn. Zo kan tijdens een dialysesessie de klaring van een geneesmiddel tijdelijk toenemen, terwijl deze door eindstadium nierfalen al bijna nihil was. Dat kan bijvoorbeeld bij anti-epileptica een probleem zijn als de spiegel na een dialyse sterk is verlaagd. Mogelijk treden er daardoor insulten op. Een extra dosis aan het eind of tijdens de dialyse kan dit risico tegengaan. Soms zijn geneesmiddelen bij dialyse gecontra-indiceerd en is uitwijken naar een alternatief nodig. Kortom, dialysepatiënten vormen een kwetsbare populatie die ook in de apotheek extra aandacht behoeft.
Aan apothekers de uitdaging om artsen en patiënten te adviseren over het juiste gebruik van geneesmiddelen bij dialyse. Deze nascholing wil u als apotheker daarbij de nodige handreikingen doen. U krijgt informatie over de achtergrond van dialyse en de verschillende dialysemethoden die er zijn. Ook wordt uiteengezet hoe dialyse de kinetiek van geneesmiddelen kan veranderen. Verder wordt casuïstiek besproken die duidelijk maakt hoe de dosering bij dialyse kan worden aangepast. Tot slot krijgt u een aantal tips hoe u de zorg voor deze kwetsbare patiëntenpopulatie verder kunt verbeteren.
Accreditatie
Dit programma voor openbaar apothekers is door de KNMP onder ID 388080 geaccrediteerd voor 4 uur. Deze accreditatie geldt tot
01-03-2021. De KNMP kent 4 accreditatiepunten toe als u de bijbehorende toets succesvol (≥ 60% beantwoord) hebt afgerond.
Over de auteurs
Marc de Leeuw (1981) studeerde farmacie aan de Universiteit Utrecht. Hij behaalde het apothekersdiploma in 2005. Hij werkte na zijn afstuderen enkele jaren in verschillende openbare apotheken, waarna hij aan de slag ging als apotheker/redacteur bij het Pharmaceutisch Weekblad. Daarna werkte hij bij het Geneesmiddel Informatie Centrum (GIC) aan het opstellen van doseringsadviezen voor specifieke patiëntenpopulaties zoals dialysepatiënten, patiënten met morbide obesitas en patiënten die bariatrische chirurgie hebben ondergaan. Naast zijn werk bij het GIC specialiseerde hij zich in het schrijven van nascholingen en (medische) artikelen. Sinds juni 2019 richt hij zich volledig op het schrijven van nascholingen en (medische) artikelen als freelance medisch redacteur.
Financiële banden: de auteur heeft geen financiële banden die betrekking hebben op dit onderwerp.
Inhoud
Inleiding
BLOK A Epidemiologie, invloed op kwaliteit van leven en comorbiditeit bij dialyse
A1 Epidemiologie dialyse
A2 Pathofysiologie chronische nierziekte
A3 Invloed van dialyse op kwaliteit van leven
BLOK B Verschillende dialysetechnieken, invloed op farmacokinetiek
B1 Verschillende dialysetechnieken
B2 Invloed op farmacokinetiek
B3 Geneesmiddelgebruik bij dialyse en rol van apotheek
Actie en verantwoording
Nadere bespreking van vragen en casuïstiek
Literatuur
Opdrachtblad ‘Invoering in de apotheek’
Farmaceutische patiëntenzorg (FPZ)
Afsluitende toets
Doelstellingen van dit nascholingsprogramma
Na afloop van deze nascholing:
- weet u welke invloed dialyse kan hebben op de kwaliteit van leven;
- weet u iets van de pathofysiologie bij eindstadium nierfalen;
- kent u een aantal overwegingen om wel/geen dialyse te starten;
- weet u iets van de verschillende dialysetechnieken;
- kunt u aangeven hoe de farmacokinetiek veranderd kan zijn bij dialyse;
- kunt u aangeven welke geneesmiddelen vaak worden gebruikt bij dialyse;
- bent u op de hoogte van recente ontwikkelingen rondom doseringsadviezen voor deze specifieke patiëntengroepen.
Video's bij dit programma
