Samenvatting
De apotheker en de assistenten krijgen zeer frequent recepten in handen met medicatie voor de behandeling van de ziekte van Parkinson. In het begin van de ziekte bevatten de recepten nog niet zo veel geneesmiddelen, maar met het verstrijken van de tijd en de progressie van de ziekte worden er steeds meer geneesmiddelen voorgeschreven. En dan niet alleen meer verschillende geneesmiddelen, maar ook hetzelfde geneesmiddel met een normaal afgiftepatroon en een vertraagd afgiftepatroon. Als het voorschrift dan soms luidt ‘achtmaal per dag doseren’, is het voor te stellen dat assistenten en apothekers zich afvragen wat er bij de onderhavige patiënt aan de hand is.
De ziekte van Parkinson
Voorgaande heeft te maken met de aard van de ziekte. Bij patiënten met de ziekte van Parkinson is er iets aan de hand in de hersenen. Al lang voordat de ziekte zich openbaart, is er iets misgegaan in de hersenen en zijn er cellen te gronde gegaan die dopamine produceren. Op een gegeven moment zijn er zoveel cellen te gronde gegaan en is de dopamineproductie zo gering geworden, dat dit tot uitdrukking komt in verschijnselen en klachten.
Als die verschijnselen en klachten een bepaalde ernst bereikt hebben, wordt medicatie voorgeschreven. Dit gebeurt eigenlijk altijd door een specialist, een neuroloog. Huisartsen herkennen wel het ziektebeeld van de ziekte van Parkinson, maar behandeling wordt aan de neuroloog overgelaten. Zelfs onder neurologen vindt subspecialisatie plaats als het gaat om behandeling van de ziekte van Parkinson.
Geneesmiddelen
Veel patiënten reageren goed op medicatie, maar de ervaring is vaak wel dat het effect van de medicatie in de loop der tijd afneemt. Dan is dosisverhoging nodig, maar die dosisverhoging geeft na verloop van tijd ook niet meer voldoende resultaat. Is het verloop van de ziekte niet te beïnvloeden en loopt de medicatie alleen achter de feiten aan, is een vraag die bij u en uw assistenten kan opkomen. Vroeger werd de ziekte van Parkinson met anticholinergica behandeld. Welke oudere apotheker kent niet het gebruik van orfenadrine? Indertijd was dat een uitvinding. Het was het eerste middel dat verlichting gaf bij deze ziekte. Tegenwoordig wordt dit middel als obsoleet beschouwd. Er zijn vele andere middelen voor in de plaats gekomen.
Maar wat is nu de plaats van de verschillende geneesmiddelgroepen? Kunnen ze beter na elkaar of tegelijkertijd worden gebruikt? Zijn de nieuwere middelen of nieuwere toepassingen beter dan de oudere of hebben ze minder bijwerkingen? En hoe zit het met het gebruik van amantadine, heeft dit nog een plaats? Bij sommige personen met de ziekte van Parkinson wordt direct begonnen met levodopa en bij anderen niet, terwijl dat toch het beste middel is. Hoe zit dit? U weet of u hoort dat antiparkinson-medicatie nogal wat bijwerkingen heeft. Is dit waar? En als dit waar is, komt dit dan door de geneesmiddelen zelf of door de ziekte of door het voortschrijden van de ziekte? Is de ziekte van Parkinson erfelijk? Waarom krijgen zoveel patiënten met de ziekte van Parkinson een depressie en/of dementie? Waardoor vallen patiënten met deze ziekte zo vaak en is daar niets tegen te doen? Overlijden mensen met deze ziekte eerder dan mensen zonder de ziekte? Allemaal vragen die bij u kunnen leven en waar in dit programma antwoord op wordt gegeven.
Accreditatie
Dit nascholingsprogramma is voor openbaar apothekers voor 4 punten geaccrediteerd onder ID 97038.
Inhoud
BLOK A De ziekte van Parkinson en bijkomende ziekten
A1 Aard, oorzaak en prevalentie
A2 Symptomatologie en diagnose
A3 Depressie, dementie en psychose
BLOK B Niet-medicamenteuze en medicamenteuze behandeling
B1 Niet-medicamenteuze behandeling
B2 Farmacotherapie
B3 Multidisciplinaire richtlijn ziekte van Parkinson
Actie en verantwoording
Literatuur
Nadere bespreking van de vragen
Opdrachtblad ‘Invoering in de apotheek’
Farmaceutische patiëntenzorg (FPZ)
Afsluitende toets
Auteur
Drs. G.J.C.M. van Lieshout, was 18 jaar fulltime huisarts naast het ontwikkelen van schriftelijke en het geven van mondelinge geaccrediteerde nascholing aan huisartsen, apothekers, doktersassistenten, apothekersassistenten en fysiotherapeuten. Momenteel geeft hij voornamelijk mondelinge nascholing aan apothekers en maakt hij schriftelijke geaccrediteerde nascholing.
Doelstellingen van dit nascholingsprogramma
Na afloop van dit nascholingsprogramma:
- hebt u uw kennis over de ziekte van Parkinson geactualiseerd en kent u de rol die de apotheker kan spelen aangaande medicatie bij de ziekte van Parkinson;
- bent u op de hoogte van de symptomatologie en diagnostiek van de ziekte;
- kent u de neuropsychiatrische complicaties van de ziekte van Parkinson: depressie, dementie en psychose;
- hebt u inzicht in de (niet-)medicamenteuze behandeling van de ziekte;
- bent u op de hoogte van de inhoud van de Multidisciplinaire richtlijn ziekte van Parkinson.
