Samenvatting
In de afgelopen jaren is het aantal mensen dat lijdt aan de chronische longaandoening chronic obstructive pulmonary disease (COPD) sterk gestegen. Volgens huisartsengegevens heeft momenteel ongeveer 2% van de Nederlanders COPD. Maar, vermoed wordt dat het echte aantal patiënten nog veel hoger ligt, doordat niet alle patiënten zich bij een arts melden. COPD treft vooral mensen boven de 40 jaar en komt meer voor bij mannen dan bij vrouwen. Door de inhaalslag van het aantal vrouwen dat rookt is het aantal vrouwen met COPD de afgelopen twintig jaar echter sterk gestegen.
COPD is een aandoening waarbij de longen in de loop van de tijd steeds verder achteruitgaan en waarbij de kwaliteit van leven steeds slechter wordt. Van COPD is bekend dat veel mensen eraan overlijden. De verwachting is dat in de komende twintig jaar COPD in de top drie van doodsoorzaken staat.
Mensen met COPD ervaren longaanvallen (vroeger werden dit exacerbaties genoemd). Dit zijn acute perioden waarin de klachten aanhoudend verergeren, waarbij patiënten meer benauwd zijn en meer last hebben van slijm, vermoeidheid en/of hoesten. Longaanvallen komen vaker voor naarmate de longfunctie slechter wordt. Longaanvallen versnellen de achteruitgang van de longfunctie, beïnvloeden de kwaliteit van leven en drukken vanwege doktersbezoeken en ziekenhuisopnames zwaar op de totale zorgkosten in verband met COPD. Daarom zijn tegenwoordig zowel het voorkomen als vroegtijdig behandelen van longaanvallen zulke belangrijke onderdelen in de behandeling van COPD.
Verreweg het belangrijkste behandeladvies bij COPD is een leefstijladvies, namelijk stoppen met roken! De rol van luchtwegmedicatie bij de behandeling van COPD is, anders dan bij bijvoorbeeld astma, beperkt. Luchtwegmedicatie bij COPD heeft als doel de klachten te verminderen. Ook kan het bij een subgroep van patiënten helpen longaanvallen te verminderen.
Inhoud
BLOK A Medicamenteuze behandeling: stappenplan
A1 Casuïstiek
A2 Stappenplan en werkzaamheid
A3 Behandeling van longaanvallen
A4 Overige medicatie
A5 Nieuwe luchtwegmedicijnen
BLOK B Behandeling met luchtwegmedicijnen: maatwerk
B1 Casuïstiek
B2 Bijwerkingen, interacties en contra-indicaties
B3 De juiste inhalator voor de juiste patiënt
B4 Therapietrouw en inhalatietechniek
Actie en verantwoording
Bespreking van vragen en casuïstiek
Literatuur
Auteurs
Erik Bischoff is (kader)huisarts in het Universitair Gezondheidscentrum Heyendael op de campus van de Radboud Universiteit Nijmegen. Sinds zijn promotie op het onderwerp zelfmanagement van COPD en COPD-exacerbaties is hij als senioronderzoeker verbonden aan de afdeling Eerstelijnsgeneeskunde van het Radboudumc, waar hij zich bezighoudt met onderzoeksprojecten gericht op het verbeteren van COPD-zorg en het bevorderen van de zelfregie van patiënten. Daarnaast coördineert hij de landelijke NHG-kaderopleiding Astma en COPD die huisartsen opleidt tot (regionaal) expert op het gebied van preventie, diagnostiek, behandeling en organisatie van zorg van astma en COPD.
Belangenconflicten: geen.
Carolijn Huizinga-Arp is apotheker; zij heeft de oorspronkelijke tekst van Erik Bisschoff bewerkt voor de doelgroep apothekersassistenten.
Belangenconflicten: geen.
Doelstellingen van dit nascholingsprogramma
Algemeen leerdoel: na afronding van deze nascholing ben je op de hoogte van de laatste stand van zaken over COPD. Je bent dan bekend met de belangrijkste informatie uit de richtlijnen voor specialisten en de NHG-Standaard voor de huisarts. Verder weet je hoe je met het apotheekteam de therapietrouw kunt bevorderen en heb je handvatten gekregen voor bespreekpunten in overleg met je apothekers en collega’s.
Dit leerdoel bereik je na afronden van deze nascholing doordat je:
- meer weet over het medicamenteuze stappenplan voor de behandeling van COPD;
- op de hoogte bent van de meest recente inzichten in de behandeling van longaanvallen bij COPD;
- de bijzonderheden kent van de nieuwe middelen voor de behandeling van COPD;
- weet welke informatie je bij welk middel moet meegeven aan de patiënt;
- het belang kent van de keuze van het juiste device voor de juiste patiënt;
- handvatten hebt gekregen om patiënten goed te kunnen voorlichten over hun medicatie en de juiste wijze van gebruik.
Bronnen bij dit programma
