Samenvatting
In Nederland dialyseren ongeveer 6.500 mensen. Dialysepatiënten gebruiken veel geneesmiddelen, gemiddeld wel zo’n 12 verschillende middelen per dag. Het leven van dialysepatiënten is zwaar: ze hebben minder vrijheid omdat ze gebonden zijn aan hun dialyseschema. Bovendien kan de dialyse ook bijwerkingen geven, zoals het optreden van een ‘dialysekater’: doordat patiënten in korte tijd relatief veel vocht verliezen, kunnen verschijnselen optreden als misselijkheid, kramp en duizeligheid. Bovendien komen medicatiefouten veel bij hen voor, zo is uit onderzoek gebleken.
Verder is het een uitdaging om patiënten die dialyseren de juiste dosis van geneesmiddelen te geven. Bij veel geneesmiddelen was de dosering al verlaagd of waren de doseringsmomenten aangepast vanwege het eindstadium nierfalen dat patiënten al hadden voor start van de dialyse. De uitscheiding van geneesmiddelen is bij nierfalen immers vertraagd. Verlaging van de dosis of aanpassing van de tijden tussen de doses is dan nodig om te voorkomen dat (extra) bijwerkingen optreden. Doordat dialyse sommige geneesmiddelen uitfiltert, kan de uitscheiding van geneesmiddelen juist weer sneller verlopen ten opzichte van de situatie bij nierfalen, waardoor tijdens of na de dialyse bijvoorbeeld een extra dosis van een geneesmiddel moet worden gegeven om het verlies door dialyse op te vangen.
Daarnaast zijn er verschillende soorten dialyse, die elk weer een ander effect op de werking van geneesmiddelen kunnen hebben. Dat alles maakt goed geneesmiddelgebruik bij dialysepatiënten best ingewikkeld. Het kiezen van het juiste doseerschema kan een hele puzzel zijn. Het apotheekteam kan dus veel betekenen voor deze patiënten!
Deze nascholing geeft je informatie over de achtergrond van dialyse. Vervolgens leer je welke dialysetechnieken er zijn. Ook wordt uitgelegd hoe de verschillende dialysetechnieken de werking van geneesmiddelen kunnen beïnvloeden. Verder krijg je informatie over welke geneesmiddelen vaak worden gebruikt door dialysepatiënten en hoe de apotheek goed geneesmiddelgebruik kan bevorderen bij deze kwetsbare patiënten.
Accreditatie
Dit programma is door het Kwaliteitsregister Apothekersassistenten voor 3 punten geaccrediteerd onder ID 400595.
Inhoud
Inleiding
BLOK A Epidemiologie, invloed op kwaliteit van leven en co-morbiditeit bij dialyse
A1 Epidemiologie dialyse
A2 Ziekteverloop bij chronische nierziekte
A3 Invloed van dialyse op kwaliteit van leven
BLOK B Verschillende dialysetechnieken en invloed op farmacokinetiek
B1 Verschillende dialysetechnieken
B2 Invloed op farmacokinetiek
B3 Geneesmiddelgebruik bij dialyse en de rol van de apotheek
Actie en verantwoording
Nadere bespreking van vragen en casuïstiek
Literatuur
Toets voor apothekersassistenten 2020/2 Geneesmiddelgebruik bij dialyse
Auteur
Marc de Leeuw (1981) studeerde farmacie aan de Universiteit Utrecht. Hij behaalde het apothekersdiploma in 2005. Hij werkte na zijn afstuderen enkele jaren in verschillende openbare apotheken, waarna hij aan de slag ging als apotheker/redacteur bij het Pharmaceutisch Weekblad. Daarna werkte hij bij het Geneesmiddel Informatie Centrum (GIC) aan het opstellen van doseringsadviezen voor specifieke patiëntenpopulaties zoals dialysepatiënten, patiënten met morbide obesitas en patiënten die bariatrische chirurgie hebben ondergaan. Sinds juni 2019 richt hij zich volledig op het schrijven van nascholingen en (medische) artikelen als freelance medisch redacteur.
Financiële banden: de auteur heeft geen financiële banden die betrekking hebben op dit onderwerp.
Doelstellingen
Na afloop van deze nascholing:
- ken je de invloed die dialyse kan hebben op de kwaliteit van leven;
- weet je iets van de pathofysiologie bij eindstadium nierfalen;
- ken je een aantal overwegingen om wel of geen dialyse te starten;
- weet je iets van de verschillende dialysetechnieken;
- kun je aangeven hoe de farmacokinetiek veranderd kan zijn bij dialyse;
- kun je aangeven welke geneesmiddelen vaak worden gebruikt bij dialyse;
- ben je op de hoogte van recente ontwikkelingen rondom doseringsadviezen voor dialysepatiënten.
Bronnen bij dit programma
