In de late jaren vijftig en vroege jaren zestig van de vorige eeuw werden over de hele wereld ongeveer 12 000 baby’s geboren met misvormingen. Hun moeders hadden een slaappil genaamd thalidomide (Softenon®) gebruikt om ochtendmisselijkheid te bestrijden. Deze vrouwen bevielen van kinderen die armen en/of benen misten of andere afwijkingen hadden. Sommige moeders konden de wetenschap niet aan dat dit het gevolg was van hun eigen handelen (namelijk medicijngebruik) en pleegden zelfmoord. Anderen sloegen de hand aan hun baby, soms in samenwerking met artsen.
Softenon® was echter niet het enige middel met verschrikkelijke gevolgen. Ook het hormoonpreparaat DES heeft slachtoffers gemaakt, zelfs tot in de derde generatie (de kleinkinderen van de oorspronkelijke gebruiksters).
Deze gebeurtenissen maken pijnlijk duidelijk dat geneesmiddelen schadelijk kunnen zijn voor het ongeboren kind. Maar niet alle geneesmiddelen zijn slecht. Zo kunnen tegenwoordig veel aandoeningen dankzij geneesmiddelen goed behandeld worden. Ook aandoeningen waaraan vrouwen in de vruchtbare leeftijd – en dus ook zwangere vrouwen – lijden. Sommige aandoeningen zijn zo ernstig dat geneesmiddelgebruik tijdens de zwangerschap noodzakelijk is. Ook zwangerschapskwalen of problemen bij borstvoeding maken geneesmiddelgebruik soms wenselijk.
De apothekersassistent en zwangerschap
Vrouwen bezoeken de apotheek voor, tijdens en na de zwangerschap. Als apothekersassistent geef je zwangere vrouwen advies, controleer je hun medicatie én help je hun dossier up-to-date te houden, inclusief kloppende contra-indicaties als zwangerschap of borstvoeding. Daarnaast help je natuurlijk ook vrouwen met een kinderwens aan goed advies.
Als je weet hoe een kind zich ontwikkelt tijdens de zwangerschap, en je weet hoe geneesmiddelen daarop invloed kunnen hebben, kun je beter inschatten wat de risico’s zijn en kun je beter advies geven. De manier waarop je advies geeft is hierbij erg belangrijk. Misschien nog wel meer dan bij andere patiënten. Je wilt de aanstaande ouders namelijk niet onnodig ongerust maken, waardoor ze negen maanden lang in spanning zouden leven. Maar je wilt ook niet te licht over risico’s heen stappen.
Deze nascholing gaat niet alleen in op geneesmiddelgebruik, maar zal – waar nodig – ook kort stilstaan bij niet-medicamenteuze therapie en leefstijladviezen.
Accreditatie
Dit programma is door het Kwaliteitsregister Apothekersassistenten voor 3 punten geaccrediteerd onder ID 568106.
Inhoud
BLOK A Zwangerschap
A1 Zwangerschap en ontwikkeling van de foetus
A2 Zwangerschapskwalen en leefstijladviezen
A3 Borstvoeding
BLOK B Geneesmiddelen bij zwangerschap en lactatie
B1 Classificatiesysteem voor geneesmiddelen
B2 Noodzakelijk geneesmiddelgebruik tijdens zwangerschap en borstvoeding
Actie en verantwoording
Nadere bespreking van vragen en casuïstiek
Literatuur
Overleg met collega’s en de apotheker(s)
Opdrachtblad ‘Opnemen in het takenpakket’
Begrippenlijst
Toets voor Apothekersassistenten 2024/3
Auteur
Carolijn Huizinga-Arp is als openbaar apotheker werkzaam in Apotheek Ambix (Bunschoten) en Dienstapotheek Eemland (Amersfoort). Daarnaast ontwikkelt zij al meer dan 20 jaar vanuit haar eigen bedrijf nascholingscursussen voor apothekers, huisartsen, apothekersassistenten en doktersassistenten en is zij bestuurlijk actief binnen diverse gremia.
De auteur heeft geen financiële banden met de farmaceutische industrie, ontvangt geen onderzoeksgeld van commerciële partijen en heeft geen bedrijfsbelangen of andersoortige financiële relaties met betrekking tot dit onderwerp.
Doelstellingen
Na afloop van dit nascholingsprogramma:
- weet je wat er tijdens de zwangerschap met moeder en kind gebeurt;
- heb je inzicht in de meest voorkomende problemen tijdens de zwangerschap en kun je leefstijladviezen geven;
- ken je de meest voorkomende problemen tijdens het geven van borstvoeding;
- ben je op de hoogte van het geneesmiddelenclassificatiesysteem voor geneesmiddelen bij zwangerschap en borstvoeding;
- weet je welke middelen veilig gebruikt kunnen worden bij veelvoorkomende zwangerschapskwalen en borstvoedingsproblemen.
