Pijn en pijnbehandeling

Samenvatting

Pijn is een klacht bij zeer verschillende aandoeningen. In een definitie van pijn die internationaal geaccepteerd wordt, is pijn ‘een onplezierige, sensorische en emotionele ervaring, die is geassocieerd met aanwezige of potentiële weefselschade of beschreven wordt in termen van een dergelijke schade’. In onderdeel A1 worden de termen in deze definitie uitgelegd. Deze definitie houdt ook in dat emoties een rol kunnen spelen bij de beleving van pijn, en verder dat pijn aanwezig kan zijn zonder een duidelijke oorzaak. Behandeling van pijn is effectiever als de aandoening die de pijn veroorzaakt, behandeld kan worden.

Het ontstaan van pijn en de diagnostiek van de diverse soorten pijn worden in blok A behandeld. We gebruiken daar enkele casussen voor. Gewrichtsklachten en rugpijn, twee oorzaken van pijn die veel voorkomen, worden behandeld. Ook komt in dit blok de zogeheten neuropathische pijn aan bod. Pijn bij kanker wordt in deze nascholing maar heel kort besproken, aangezien daaraan volgend jaar een aparte nascholing wordt gewijd.

In blok B bespreken we de behandeling van pijn. De nadruk zal liggen op de behandeling met de hiervoor bestemde medicijnen: pijnstillers, oftewel analgetica. We bespreken hun farmacologische werking en hoe in de apotheek met bijwerkingen omgegaan kan worden. Pijn bij ouderen krijgt daarbij apart aandacht. De casussen uit blok A krijgen een vervolg in blok B.

Inhoud

BLOK A   Ontstaan en vaststellen van diverse soorten pijn
A1    Ontstaan en meten van pijn
A2    Nociceptieve en chronische pijn
A3    Neuropathische pijn

BLOK B   Medicamenteuze behandeling van pijn
B1    Behandeling van nociceptieve pijn
B2    Behandeling van chronische pijn
B3    Behandeling van neuropathische pijn
B4    Behandeling van pijn bij (kwetsbare) ouderen

Actie en verantwoording
Bespreking van vragen en casuïstiek
Literatuur
Facultatief*: Overleg met collega's en de apotheker(s)
Facultatief*: Opdrachtblad ‘Opnemen in het takenpakket’

* In iedere AccreDidact-nascholing wordt eveneens aandacht gevraagd voor het bespreken van (aandachtspunten in) de lesstof met collega’s en apothekers. Dit overleg bevelen we vanwege de implementatie van cursusstof warm aan, het betreft echter een facultatief onderdeel: de tijdsbesteding hiervan is niet opgenomen in de studiebelastinguren (SBU).

Auteurs

Paul Lieverse is anesthesioloog en pijnbehandelaar in het Erasmus mc Kanker Instituut (voorheen: Daniel den Hoed Kliniek). Daarnaast verzorgt hij regelmatig onderwijs over pijnbehandeling en palliatieve zorg, zoals voor de Kaderopleiding Palliatieve Zorg.
Belangenconflicten: geen.

Gert van Lieshout is arts en oud-huisarts. Na achttien jaar fulltime huisarts te zijn geweest, is Gert parttime als huisarts gaan werken en is hij zich met nascholing gaan bezighouden. Als een van de oprichters van AccreDidact is hij zestien jaar actief geweest met het ontwikkelen van schriftelijke geaccrediteerde nascholing voor huisartsen, apothekers, doktersassistenten en apothekersassistenten. Momenteel geeft hij mondelinge geaccrediteerde nascholing aan apothekers en ontwikkelt hij schriftelijke geaccrediteerde nascholing.
Belangenconflicten: geen.

Doelstellingen van dit nascholingsprogramma

Algemeen leerdoel: na afronding van dit nascholingsprogramma weet je wat pijn en pijnbehandeling inhouden, welke medicamenteuze en niet-medicamenteuze adviezen en maatregelen gegeven en/of genomen kunnen worden om het leven van de patiënt met pijn zo draaglijk mogelijk te maken.

Dit leerdoel bereik je na het afronden van dit programma, doordat je:

weet op welke wijze pijn gemeten kan worden;
geleerd hebt hoe belangrijk psychische factoren zijn bij pijnklachten;
geleerd hebt welke de twee belangrijkste pijnsoorten zijn met hun verschillen;
op de hoogte bent van de (niet-)medicamenteuze behandeling van de verschillende soorten pijn.