Samenvatting
Vragen over medicatie op reis komen regelmatig voor in de apotheek. Het kan gaan over vaccins, malariamiddelen, antibiotica of pillen tegen hoogteziekte die zijn voorgeschreven door een huisarts, GGD of Travel Clinic als men daar een reizigersadvies heeft gekregen. Het kunnen ook vragen zijn over meenemen van de eigen (onderhouds)medicatie, of men wil advies welke middelen zinvol zijn om mee te nemen voor zelfzorg. Veel reizigers weten niet goed wat ze kunnen verwachten op hun bestemming: welke klachten er vaak voorkomen, of er betrouwbare apotheken zijn, en welke middelen je daar kunt krijgen.
Het Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering (LCR) is de organisatie die de kwaliteit van de reizigersadvisering in Nederland bevordert. Ze geven richtlijnen uit, accrediteren nascholingen en beheren een register van artsen en verpleegkundigen die voldoen aan de opleidingseisen. Verder registreert het LCR de erkende gele koorts centra. Mensen die een reizigersadvies willen wordt geadviseerd dit te vragen bij een reizigersadviseur die is aangesloten bij het LCR. De namen en adressen zijn te vinden op de website www.lcr.nl. Voor wie een vaccinatie tegen gele koorts nodig heeft, is het bovendien van belang dat de instelling is erkend als gele koorts centrum. Ook dat is op de LCR-website te vinden.
Sommige apotheken geven ook individueel reizigersadvies. Omdat het stellen van een indicatie voor vaccinatie of malariamiddelen een voorbehouden handeling betreft, kan dit alleen als de apotheek samenwerkt met een arts die verantwoordelijk is voor de advisering.
Veel mensen gaan zonder reizigersadvies op reis, wat zeker geldt voor reizen binnen Europa. Voor hen is het fijn als ze met vragen bij de apotheek terechtkunnen. Ook voor mensen die wel een reizigersadvies hebben gehad kan de apotheek een belangrijke rol spelen. In het reizigersadvies komen meestal slechts enkele onderwerpen aan bod. Soms wordt alleen over vaccinaties gesproken. Voor meer algemene adviezen is weinig tijd.
Aan de balie
Als mensen met een recept voor malariapillen, hoogteziektemedicatie of reizigersvaccins aan de balie komen, kan de assistent informeren of ze nog andere vragen hebben over de reisapotheek. Als ze medicatie gebruiken, kunt u kijken of ze die zonder meer kunnen meenemen, of dat er bijzondere eisen aan wordt gesteld. Verder kunt u algemene adviezen geven over het meenemen van medicatie en zelfzorg tijdens de reis.
Accreditatie
Dit programma voor openbaar apothekers is door de KNMP onder ID 414221 geaccrediteerd voor 4 uur. Deze accreditatie geldt tot 31-11-2021. De KNMP kent 4 accreditatiepunten toe als u de bijbehorende toets succesvol (≥ 60% beantwoord) hebt afgerond.
Inhoud
Inleiding
BLOK A Preventieve medicatie in het reizigersadvies
A1 Malariamiddelen
A2 Vaccins
A3 Hoogteziekte
BLOK B De reisapotheek
B1 Zelfzorgmedicatie
B2 Eigen medicatie mee op reis
B3 Antibiotica als vroege behandeling van reizigersdiarree
Actie en verantwoording
Nadere bespreking van vragen en casuïstiek
Literatuur
Opdrachtblad ‘Invoering in de apotheek’
Farmaceutische patiëntenzorg (FPZ)
Toets voor apothekers 2020/6 Reismedicatie
Auteurs
Ineke van Woerkom is openbaar apotheker. Zij werkt bij Alphega-apotheek Asten en Vaccinatiepost Asten, waar zij samen met een reizigersgeneeskundig arts, een praktijkondersteuner en een gespecialiseerde apothekersassistent reizigersadvisering verzorgt. Ze is ervaren werkgroepdocent en toetsgroepbegeleider.
Ad van Esch is arts. Hij heeft als huisarts gewerkt en is zich daarna gaan specialiseren in reizigersgeneeskunde. Hij is oprichter en directeur van Health Education, een organisatie voor opleidingen en nascholing op het gebied van reizigersadvisering en importziekten. Van Esch is eindverantwoordelijk arts bij een instelling voor beroepsvaccinaties. Daarnaast heeft hij 25 jaar onderwijservaring bij mbo (verpleegkundigen, doktersassistenten en apothekersassistenten), hbo en (post)universitair onderwijs (huisartsenopleiding Radboudumc).
Financiële banden: de auteurs hebben geen financiële banden die betrekking hebben op dit onderwerp.
Doelstellingen
Na afloop van deze nascholing:
- weet u welke malariamiddelen worden voorgeschreven en hoe het gebruik is bij profylaxe en noodbehandeling;
- weet u welke vaccins het meest worden geadviseerd bij reizigers en wat de vaccinatieschema’s en werkingsduur van deze vaccins is;
- kent u de verschijnselen van hoogteziekte en weet u wat u kunt doen om klachten te voorkomen of beginnende klachten te behandelen;
- weet u welke voorlichting u kunt geven over zelfzorg bij veel voorkomende reizigerskwalen;
- weet u voor welke medicatie een verklaring nodig is bij verblijf in het buitenland en waar deze verklaring aangevraagd kan worden;
- weet u wat de voor- en nadelen zijn van behandeling van reizigersdiarree met antibiotica;
- bent u bekend met de informatiebronnen waarnaar u patiënten met vragen kunt verwijzen.
