Inleiding
De voortplantingsgeneeskunde staat de laatste jaren sterk in de belangstelling. Paren stellen het krijgen van kinderen steeds vaker uit en hebben daardoor een kortere periode voor het krijgen van kinderen. Ook zijn de mogelijkheden om met allerlei middelen het tot stand komen van een zwangerschap te bevorderen sterk toegenomen; deze mogelijkheden krijgen onverminderd ruim aandacht.
Mede daardoor legt de patiënt het uitblijven van zwangerschap voor als een behandelbare ‘aandoening’. Dit wordt nog extra gevoed door nieuwe technieken (zoals de mogelijkheid om eicellen in te vriezen) en uitvergroot door glossy zwangerschappen rondom het 45e levensjaar van Hollywood-sterren als Jane Seymour, Marcia Cross, etc., waarover de media volop berichten. Daarmee lijkt de opmars van geassisteerde voortplantingstechnieken onstuitbaar, het aantal kinderen voortkomend uit geassisteerde voortplanting neemt jaarlijks toe. Thans is 1 op 37 kinderen in Nederland (cijfers 2012) het resultaat van een IVF- of ICSI-behandeling.
Het aantal nieuwe gevallen van kinderwens geregistreerd in de huisartsenpraktijk is 9,0 per 1000 vrouwen van 25 tot 44 jaar. Ongeveer 5% van alle paren blijft ongewild kinderloos. Van alle paren doet ruim 10% een beroep op specialistische zorg wegens onvervulde kinderwens. Onvervulde kinderwens die korter dan een jaar bestaat is bij 5% van alle paren reden voor verwijzing wegens bijkomende klachten (pijnlijke menstruaties of tepelvloed), een niet te onderschatten factor is ongeduld.
In deze nascholing wordt ingegaan op factoren die de fertiliteit zouden kunnen beïnvloeden alvorens het paar in een behandelingstraject terechtkomt.
De vruchtbaarheidskans zou enerzijds beïnvloed kunnen worden door factoren te optimaliseren die de vruchtbaarheid bepalen (bijv. het zaad verbeteren). Het kan echter ook indirect door een positieve rol te spelen bij het aanpakken van leefstijlfactoren die negatief zijn geassocieerd met de kans op een spontane zwangerschap (roken, alcohol, overgewicht). Vervolgens komen de middelen aan bod die een rol spelen bij de fertiliteitsbehandelingen.
Sinds 1 januari 2014 zijn de fertiliteitshormonen van het Geneesmiddelenvergoedingssysteem overgeheveld naar het ziekenhuisbudget. In de praktijk vindt de aflevering aan de patiënt nog steeds plaats door de ziekenhuisapotheek, de poliklinische apotheek of de openbare apotheek. Ook de apotheker die geen fertiliteitshormonen aflevert dient overigens in te kunnen gaan op vragen over bijwerkingen en interacties van deze middelen. Om die redenen besteden we ook na de overheveling aandacht aan de fertiliteitshormonen.
Accreditatie
Voor deze nascholing is voor openbaar apothekers voor 4 nascholingsuren accreditatie toegekend (ID173734).
Inhoud
Blok A Spontane zwangerschapskans
A1 Cyclus en kansen op zwangerschap
A2 Leefstijlfactoren
Blok B Behandeling en medicatie
B1 Ovulatie-inductie
B2 Intra-uteriene inseminatie (IUI)
B3 In-vitrofertilisatie (IVF) of intracytoplasmatische sperma-injectie (ICSI)
Actie en verantwoording
Nadere bespreking van casuïstiek en vragen
Literatuur
Afsluitende toets
Auteur
Dr. Jesper M.J. Smeenk is gynaecoloog en hoofd van de IVF-afdeling van het St. Elisabeth Ziekenhuis te Tilburg. Hij promoveerde in 2006 op het proefschrift Stress en IVF. Zowel de opleiding tot gynaecoloog als de vervolgopleiding binnen het subspecialisme voortplantingsgeneeskunde volgde hij in het UMC Radboud te Nijmegen. Belangenconflicten: geen.
Doelstellingen
Na afloop van dit nascholingsprogramma:
• hebt u meer kennis van hormonen en cyclus;
• weet u meer over leefstijlfactoren en medicatie;
• bent u op de hoogte van interfererende medicatie;
• kunt u behandelingsmogelijkheden in de tweede lijn noemen;
• kent u de medicatiemogelijkheden per vruchtbaarheidstraject.
