Samenvatting
In de afgelopen decennia is het aantal mensen dat lijdt aan de chronische longaandoening chronic obstructive pulmonary disease (COPD) sterk gestegen. Gebaseerd op gegevens van de huisartsenregistratie heeft momenteel ongeveer 2% van de Nederlandse populatie COPD. Vermoed wordt dat de prevalentie van COPD in de algemene bevolking vele malen hoger ligt als gevolg van onderpresentatie en onderdiagnostiek. Roken is verreweg de belangrijkste risicofactor voor het ontstaan van COPD. Steeds meer aandacht gaat uit naar de abnormale longontwikkeling op jonge leeftijd in relatie tot het ontstaan van COPD op latere leeftijd. COPD treft vooral mensen boven de 40 jaar en komt meer voor bij mannen dan bij vrouwen. De inhaalslag van vrouwen met roken heeft er echter toe geleid dat de afgelopen twintig jaar de prevalentie bij vrouwen sterk is gestegen.
COPD wordt gekenmerkt door een persisterende chronische luchtwegobstructie. Het is een langzaam progressieve aandoening met een forse impact op de kwaliteit van leven. COPD kent een hoge mortaliteit: in 2020 stond COPD in de top tien van doodsoorzaken van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). De ernst van de luchtwegobstructie correleert slechts in beperkte mate met de klachten die patiënten ervaren. De variatie tussen de patiënten is dan ook groot, maar de ervaren ziektelast bepaalt de ernst van de ziekte. Het beleid bij COPD richt zich daarom op het terugdringen van ziektelast en het verbeteren van de prognose. Op de korte termijn richt u zich samen met de patiënt op het terugdringen van klachten met als doel verbeteren van het inspanningsvermogen en verbeteren van ziektegerelateerde kwaliteit van leven. Op de lange termijn richt u zich samen met de patiënt op het verminderen van risicofactoren om versnelde achteruitgang van de longfunctie te voorkomen, evenals longaanvallen en voorkomen of uitstellen van invaliditeit, arbeidsongeschiktheid en mortaliteit.
Als hulpmiddel om het gesprek met uw patiënt te voeren kunt u gebruikmaken van de ziektelastmeter om zo de patiënt zijn persoonlijke behandeldoelen te laten formuleren op basis van de uitgebreide informatie die u de patiënt heeft gegeven (zie figuur 1).
Figuur 1 Ziektelastmeter.
Het belangrijkste behandeladvies bij COPD is gericht op leefstijl met de nadruk op stoppen met roken en op bewegen. Het beweegadvies behelst 150 minuten of meer per week matig-intensieve inspanning, zoals wandelen en fietsen. Laagdrempelig kan een patiënt naar de fysiotherapeut worden verwezen om de fysieke activiteit en/of capaciteit te verbeteren. De rol van luchtwegmedicatie bij de behandeling van COPD is, in tegenstelling tot bij bijvoorbeeld astma, beperkt. Luchtwegmedicatie bij COPD heeft als doel de klachten als gevolg van de bronchusconstrictie, die is ontstaan ten gevolge van de chronische ontstekingsprocessen, (deels) op te heffen. Ook kan het bij een subgroep van patiënten helpen het aantal longaanvallen te verminderen.
Accreditatie
Dit programma is door de KNMG voor 2 punten geaccrediteerd onder ID
452371. Accreditatie geldt tot 28 december 2023.
Inhoud
BLOK A Pathofysiologie, diagnostiek, ziektelast en monitoring
A1 Pathofysiologie en diagnostiek
A2 Ziektelast en monitoren van uw patiënt
BLOK B Medicamenteuze behandeling, consultatie en verwijzing
B1 Medicamenteuze behandeling
B2 Inhalatorkeuze en -techniek, therapietrouw
B3 Longaanval, consultatie en verwijzing
Actie en verantwoording
Nadere bespreking van vragen en casuïstiek
Literatuur
Opdrachtblad ‘Invoering in de praktijk’
Teamoverleg/Hagro/FTO/WDH
Toets voor Huisartsen 2021/8
Over de auteurs
Irene van der Weerdt-Bakker is huisarts in Aalsmeer. Daarnaast is zij als kaderarts astma en COPD werkzaam bij Stichting Amstellandzorg. Daar draagt zij bij aan de kwaliteit van de astma- en COPD-zorg in de regio en geeft scholingen op het gebied van spirometrie en astma en COPD. Binnen de CAHAG, de COPD & Astma Huisartsen Advies groep, is zij actief in de implementatiewerkgroep, het CAHAG-bulletin en de Astmaprojectgroep.
Marieke van der Maat-Poelma is praktijkhoudend huisarts in Grootebroek. Daarnaast is zij als kaderarts astma en COPD werkzaam in de regio Noord-Holland Noord, waar zij bijdraagt aan de kwaliteit van de astma- en COPD-zorg in de regio en scholingen geeft op het gebied van astma/COPD, allergie en palliatieve zorg.
De auteurs hebben geen financiële banden met de farmaceutische industrie, ontvangen geen onderzoeksgeld van commerciële partijen en hebben geen bedrijfsbelangen of andersoortige financiële relaties met betrekking tot dit onderwerp.
Doelstellingen
Na afloop van dit nascholingsprogramma:
- kunt u de diagnose COPD stellen en deze met uw patiënt bespreken;
- kunt u een patiënt met COPD aan de hand van de ziektelast monitoren;
- weet u welke leefstijlinterventies u bij COPD kunt inzetten;
- kent u de verwijscriteria naar de tweede lijn voor de patiënt met COPD;
- kunt u het medicamenteuze stappenplan voor de behandeling van COPD toepassen en kent u het belang van de keuze van het juiste device daarbij;
- kunt u longaanvallen bij COPD op basis van de meest recente inzichten behandelen;
- kunt u volgens de juiste criteria inhalatiecorticosteroïden inzetten bij de behandeling van COPD.
