Samenvatting
In 2007 waren 33.000 personen bekend met de ziekte van Parkinson, maar volgens schattingen mede naar aanleiding van de ERGO-studie in Rotterdam zouden er 61.000 mensen de ziekte hebben. In de ERGO-studie bleek namelijk 39% onderdiagnostiek te bestaan. Iedere huisarts zal dus met parkinsonpatiënten te maken hebben, zowel als zodanig gediagnosticeerde als nog niet gediagnosticeerde patiënten. Het aantal patiënten neemt alleen maar toe.
Er zullen maar weinig huisartsen zijn die parkinsonpatiënten zelf behandelen, omdat behandeling gecompliceerd is en daardoor liever en beter aan een specialist wordt overgelaten. Bovendien wordt de behandeling met het ouder worden en progressie van de ziekte steeds moeilijker. Het is niet voor niets dat ook neurologenmaatschappen overgaan tot een subspecialisatie en dat parkinsonpatiënten door bepaalde neurologen uit de maatschap behandeld worden. Net als bij epilepsie.
De huisarts zal buiten eventuele herhaalreceptuur weinig parkinsonmiddelen voorschrijven, maar tijdens andere contacten met de parkinsonpatiënt ziet hij wel welke medicatie is voorgeschreven en moet hij er rekening mee houden. Hij zal zien dat er aanvankelijk niet zo veel geneesmiddelen voorgeschreven worden, maar dat dit er met het vorderen van de tijd en de progressie van de ziekte steeds meer worden. En dan niet alleen meer verschillende geneesmiddelen, maar ook hetzelfde geneesmiddel met een normaal afgiftepatroon naast een vertraagd afgiftepatroon. Als dan ook nog voorgeschreven wordt om achtmaal per dag te doseren, is het voorstelbaar dat u zich afvraagt wat er bij de onderhavige patiënt allemaal aan de hand is.
De ziekte van Parkinson
De hiervoor beschreven ontwikkeling in het voorschrijven van steeds meer medicatie heeft te maken met de aard van de ziekte. Al lang voordat de ziekte zich openbaart, zijn er dopamineproducerende neuronen te gronde gegaan. Op een gegeven moment zijn er zoveel neuronen te gronde gegaan en is de dopamineproductie zo veel lager geworden, dat dit tot uitdrukking komt in verschijnselen en klachten.
Als die verschijnselen en klachten een bepaalde ernst bereikt hebben, wordt medicatie gegeven. Dit behoort anno nu door een specialist te geschieden, een (bij voorkeur in bewegingsstoornissen gespecialiseerde) neuroloog of een geriater met veel kennis van de ziekte van Parkinson.
Geneesmiddelen
Veel patiënten reageren goed op medicatie, maar is het ook uw ervaring dat het effect van de medicatie in de loop der tijd blijkt af te nemen? Dat dosisverhoging nodig is, maar dat die dosisverhoging na verloop van tijd ook niet meer voldoende resultaat heeft? Is het zo dat het verloop van de ziekte niet te beïnvloeden is en dat er met medicatie alleen achter de feiten aangelopen wordt? Allemaal vragen die bij u en uw assistenten kunnen opkomen.
Vroeger werd de ziekte van Parkinson met anticholinergica behandeld. Welke oudere huisarts kent niet het gebruik van orfenadrine? Toentertijd was dat een uitvinding. Het was het eerste middel dat verlichting gaf bij deze aandoening. Tegenwoordig wordt dit middel als obsoleet beschouwd. Maar wat is nu de plaats van de verschillende geneesmiddelgroepen? Zijn de nieuwere middelen of nieuwere toepassingen beter dan de oudere of hebben ze minder bijwerkingen? U ziet dat er bij sommige personen met de ziekte van Parkinson direct met levodopa begonnen wordt en bij andere niet, terwijl dat toch het beste middel is. Hoe zit dit? U weet of u hoort dat er veel bijwerkingen ondervonden worden van antiparkinsonmedicatie. Is dit waar? En als dit waar is, komt dit dan door de geneesmiddelen zelf of door de ziekte of door het voortschrijden van de ziekte?
Is de ziekte van Parkinson erfelijk? Waarom krijgen zoveel patiënten met de ziekte van Parkinson een depressie en/of dementie? Waardoor vallen patiënten met deze ziekte zo vaak en is daar niets tegen te doen? Overlijden mensen met deze ziekte eerder dan mensen zonder de ziekte? Allemaal vragen die bij u kunnen leven en waarop in dit nascholingsprogramma antwoord wordt gegeven.
Accreditatie
Voor dit nascholingsprogramma is voor 2 punten accreditatie aangevraagd onder ID 113104 voor huisartsen, specialisten ouderengeneeskunde en artsen verstandelijk gehandicapten.
Inhoud
BLOK A De ziekte van Parkinson en frequent voorkomende bijkomende ziekten
A1 Kennisvragen
A2 Aard, oorzaak en prevalentie van de ziekte
A3 Symptomatologie en diagnose
A4 Depressie, dementie, psychose en impulscontrolestoornis
BLOK B Behandeling, Parkinson patiëntenvereniging
B1 Niet-medicamenteuze behandeling
B2 Farmacotherapie
Actie en verantwoording
Literatuur
Nadere bespreking van vragen en casuïstiek
Afsluitende toets
Auteur
Drs. G.J.C.M. van Lieshout, arts en oud-huisarts. Naast fulltime werk in de huisartsenpraktijk is Gert - als een van de oprichters van AccreDidact - achttien jaar actief geweest met het ontwikkelen van schriftelijke geaccrediteerde nascholing aan huisartsen, apothekers, doktersassistenten en apothekersassistenten. Momenteel geeft hij voornamelijk mondelinge nascholing aan apothekers en maakt hij schriftelijke geaccrediteerde nascholing.
Belangenconflicten: geen.
Doelstellingen van dit nascholingsprogramma
Na afloop van het nascholingsprogramma:
- hebt u uw kennis over de ziekte van Parkinson geactualiseerd;
- bent u op de hoogte van de symptomatologie en de diagnostiek van de ziekte;
- hebt u inzicht in de niet-medicamenteuze behandeling van de ziekte;
- is uw kennis van farmacotherapie en bijwerkingen van dopaminerge parkinsonmedicatie na uitgebreide bespreking up-to-date;
- kent u de bijkomende neuropsychiatrische complicaties van de ziekte van Parkinson: depressie,dementie, psychose en impulscontrolestoornis;
- hebt u stilgestaan bij de rol die de huisarts kan spelen bij de ziekte van Parkinson.
