Het laatste decennium wordt de diagnose aandachtsdeficiëntie-/hyperactiviteitsstoornis, bekend onder de Engelse naam Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD), steeds vaker gesteld bij volwassenen. De diagnostische uitdaging is niet alleen de evaluatie van ADHD-symptomen op volwassen leeftijd, maar ook een retrospectieve diagnose van ADHD op kinderleeftijd op basis van door de patiënt en zijn omgeving aangeleverde informatie.
ADHD is een goed behandelbare aandoening, zeker wanneer er geen sprake is van verdere psychiatrische comorbiditeit. Medicatie speelt hierbij een belangrijke rol. Medicatie op zichzelf is evenwel niet afdoende. Wel helpt het de meeste patiënten optimaal te profiteren van de verdere handvaten om met de stoornis om te gaan, met name voorlichting en praktische adviezen die vooral gericht zijn op het vergroten van vaardigheden op het gebied van plannen en structureren.
In deze nascholing beperken wij ons tot enkele actuele ontwikkelingen en discussies in de behandeling van ADHD bij volwassenen. Met de toegenomen bekendheid van het beeld bij volwassenen worden nu vaker in de praktijk patiënten herkend met een ADHD-beeld op volwassen leeftijd, evenwel zonder een duidelijke voorgeschiedenis van begin van de symptomen op kinderleeftijd. Dit doet de vraag rijzen of er een apart type late-onset ADHD bestaat, waarbij de symptomen pas op volwassen leeftijd verschijnen. Deze problematiek zal aan de hand van casuïstiek worden besproken. In de regel zijn deze diagnostische problemen goed oplosbaar wanneer een zorgvuldige diagnostische procedure wordt gevolgd.
In het behandelgedeelte wordt uitgebreid stilgestaan bij de bijwerkingen en risico’s van medicamenteuze behandeling op de lange termijn. Dit probleem kwam in de actualiteit naar aanleiding van de publicatie van een rapport van Bijwerkingencentrum Lareb in 2017 over gemelde bijwerkingen van ADHD-medicatie, wat voor het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) reden was om patiënten af te raden om op volwassen leeftijd te beginnen met methylfenidaat. Deze uitspraak staat diametraal tegenover de richtlijn van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) uit 2015, waarin dit middel als eerste keuze wordt aanbevolen. Dit heeft voor de nodige commotie gezorgd onder patiënten en het maakt het de minder ervaren behandelaar ook niet eenvoudig hoe hierin te adviseren. Aan de hand van de casuïstiek zal besproken worden welke voorzorgsmaatregelen en controles aangewezen zijn voor een veilig gebruik van deze medicijnen.
Inhoud
Blok A Diagnostiek
A1 Diagnostiek van ADHD bij volwassenen
A2 Herkenning en evaluatie van de symptomatologie
A3 Ontbrekende symptomatologie op kinderleeftijd
A4 Late-onset ADHD: concept en aanbevelingen
Blok B Behandeling
B1 Behandeling van ADHD bij volwassenen
B2 Cardiovasculaire bijwerkingen van stimulantia
B3 Psychiatrische bijwerkingen en risico’s van stimulantia
Actie en verantwoording
Nadere bespreking van de vragen en casuïstiek
Literatuur
Afsluitende toets
Accreditatie
Voor dit nascholingsprogramma is onder ID 338232 voor 3 punten accreditatie toegekend.
Over de auteurs
Iefke Slaats is psycholoog en werkt sinds 2016 als behandelcoördinator en behandelaar binnen de divisie Ambulante Specialistische Behandeling van Reinier van Arkel te ’s-Hertogenbosch. In deze tijd heeft ze de basisopleidingen Cognitieve Gedragstherapie VGCt en EMDR voor psychotrauma afgerond. Ze is nauw betrokken geweest bij het wetenschappelijk onderzoek naar het bevorderen van de arbeidsparticipatie van mensen met psychiatrische stoornissen door een convenant tussen GGZ en UWV.
Belangenconflict: geen.
Martijn Grotenhuis is klinisch geriater en werkt sinds april 2018 in Ziekenhuis Gelderse Vallei te Ede. Hij heeft zijn opleiding gevolgd in het Jeroen Bosch Ziekenhuis in ’s-Hertogenbosch. Naast invulling te hebben gegeven aan meerdere bestuursfuncties volgt hij de opleiding tot klinisch farmacoloog.
Belangenconflict: geen.
Pieter-Jan Carpentier is als psychiater verbonden aan het behandelteam ADHD bij volwassenen van de divisie Ambulante Specialistische Behandeling van Reinier van Arkel. Mede door zijn consultatieve werk bij de verslavingsinstelling Novadic-Kentron is hij geïnteresseerd geraakt in de problematiek van volwassenen met ADHD en de combinatie met verslaving. Hij heeft een promotieonderzoek gedaan naar de prevalentie van ADHD bij verslaafde patiënten. Tot 2018 is hij bestuurslid geweest van het ADHD Netwerk, opgericht voor de behandelaars van ADHDpatiënten van alle leeftijden.
Belangenconflict: geen.
Doelstellingen van dit nascholingsprogramma
Na afloop van deze nascholing:
- heeft u, mede door casuïstiek, een beter beeld van de problematiek van volwassenen met ADHD;
- heeft u handvaten gekregen om de diagnose ook op volwassen leeftijd te kunnen stellen;
- bent u in staat uw patiënten goed voor te lichten over de prognose en de behandelmogelijkheden bij ADHD op volwassen leeftijd;
- bent u op de hoogte van de voornaamste gezondheidsrisico’s bij medicamenteuze behandeling;
- weet u welke voorzorgsmaatregelen nodig zijn om deze medicatie op veilige wijze bij deze patiëntengroep te gebruiken.
Video's bij dit programma
