Samenvatting
De laatste jaren is er steeds meer aandacht voor het tegelijk voorkomen van psychiatrische stoornissen en verslavingsproblematiek. Bijna nooit gaat het om het toevallig gelijktijdig aanwezig zijn van twee stoornissen, maar om een complex geheel van factoren die elkaar beïnvloeden en in stand houden. Zo wordt een verslaving vaak geluxeerd door een onderliggende psychiatrische stoornis, wordt de psychiatrische problematiek in stand gehouden door de verslaving of hebben beide stoornissen een gezamenlijke biologische of biografische basis. Het complexe samengaan van psychiatrische problemen en verslaving wordt aangeduid met ‘dubbele diagnose’. De filosofie achter het behandelen van een dubbele diagnose is, dat de verschillende stoornissen tegelijk en in samenhang worden behandeld. Het geïntegreerd behandelen van een dubbele diagnose werkt over het algemeen beter dan afzonderlijke behandeling van beide stoornissen. De ervaring leert dat dit nog geen gemeengoed is. Veel patiënten met een dubbele diagnose worden afzonderlijk behandeld in de verslavingszorg en binnen de psychiatrie.
In deze nascholing worden de verschillende onderdelen van de geïntegreerde behandeling van dubbele diagnose besproken. Internationaal wordt gesproken over IDDT: 'integrated dual diagnosis treatment'. Belangrijke onderdelen van IDDT zijn de motiverende gespreksvoering en fasegericht behandelen. Daarnaast zijn er specifieke behandelingen gericht op dubbele problematiek. Deze nascholing beoogt de kennis over IDDT te vergroten en wil de aandacht vestigen op het feit dat bijkomende problematiek vaak wordt gemist. Als richtlijn wordt het Handboek dubbele diagnose aangehouden. Dit is het meest actuele document als het gaat om het behandelen van dubbele diagnose in de Nederlandse context.
Accreditatie
Voor dit nascholingsprogramma is onder ID231173 voor 3 punten accreditatie toegekend.
Inhoud
Blok A IDDT
A1 Plaatsbepaling
A2 Epidemiologie, comorbiditeit en neurobiologie
A3 Geïntegreerd behandelen
Blok B Algemene behandelprincipes
B1 Fasegericht behandelen
B2 Motiverende gespreksvoering
Blok C Enkele specifieke behandelinterventies
C1 Interventie bij ernstig verslavingsgedrag in de kliniek
C2 Schematherapie
C3 Trauma en verslaving
C4 EMDR bij trekgevoelens
Actie en verantwoording
Nadere bespreking van vragen en casuïstiek
Literatuur
Auteurs
Arjen Neven is als psychiater verbonden aan het Centrum Dubbele Problematiek (CDP) van Palier in Den Haag. Daarnaast werkt hij op de afdelingen Duurzaam Verblijf Verslaafden (DVV) en De Weerlanden. Hij volgde zijn opleiding tot psychiater van 2007-2012 bij de Parnassia Groep.
Neven is lid van het Landelijk Expertise- en Implementatieentrum Dubbele Diagnose (LEDD) van het Trimbos-instituut. Ten slotte werkt hij als rapporteur Pro Justitia voor het Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie (NIFP) te Den Haag.
Annette Bonebakker is klinisch neuropsycholoog bij het Centrum Dubbele Problematiek (CDP). Tevens is zij praktijkopleider voor de GZ-opleiding en geeft zij supervisie aan GZ-, KP- en KNP-psychologen in opleiding. Haar klinische werk bestaat uit psychodiagnostiek en behandeling van dubbele-diagnosepatiënten. Haar expertise is neuropsychologie en persoonlijkheidsonderzoek en zij doet wetenschappelijk onderzoek naar autisme en verslaving. Bonebakker studeerde in 1989 af in de psychologische functieleer aan de Rijksuniversiteit Leiden. In 1994 promoveerde zij op onbewuste geheugenprocessen tijdens algehele anesthesie, Vakgroep Medische Psychologie, Erasmus Universiteit Rotterdam. Zij is sinds 2009 lid van de Commissie van Toezicht van Penitentiair Psychiatrisch Centrum Scheveningen.
Josje van den Heuvel is werkzaam als GZ-psycholoog bij het Centrum Dubbele Problematiek (CDP) van Palier in Den Haag. Zij studeerde in 2007 aan de Universiteit Leiden af als neuropsycholoog en volgde de GZ-opleiding bij de Parnassia Groep van 2010-2012. Sinds 2013 is Van den Heuvel ook werkzaam in de eerstelijnspraktijk Faas Psychologie te Leiden.
Michel Stemkens is sedert 1988 werkzaam in verschillende functies bij zowel de ambulante als de klinische verslavingszorg. Daarnaast is hij betrokken bij een aantal preventieprojecten in samenwerking met GGD en Movisie. Momenteel is Stemkens werkzaam als systeemtherapeut en trainer motiverende gespreksvoering bij het Centrum voor Dubbele Problematiek (CDP) van Palier.
Hella Schulte-Wefers is als psychiater verbonden aan het Centrum Dubbele Problematiek (CDP) van Palier in Den Haag. Daarnaast werkt zij op de afdelingen Duurzaam Verblijf Verslaafden (DVV) en De Weerlanden. Zij volgde haar opleiding tot psychiater en psychotherapeut in Duitsland op verschillende afdelingen, werkt sinds 2005 in de verslavingszorg en was van 2006 tot 2012 Oberärztin in een ambulant methadonprogramma en op een gesloten afdeling voor patiënten met dubbele problematiek. Sinds 2012 is Schulte-Wefers als psychiater werkzaam bij de Parnassia Groep in Den Haag. Ze is ze begonnen op 'wonen met zorg, afdeling Stern' voor patiënten met chronische schizofrenie en vaak comorbide verslaving en bij DHOD (Den Haag onder dak) in de wooninrichting Woodstock voor patiënten met een dubbele diagnose. Sinds 2013 werkt ze als psychiater bij het CDP. Zij is in Duitsland gepromoveerd.
Tony Bloemendaal is werkzaam als klinisch psycholoog en manager zorg bij Palier in Den Haag. Sinds 2009 geeft hij leiding aan het Centrum Intensieve Behandeling, waar in 2013 ook het Centrum Dubbele Problematiek (CDP), Duurzaam Verblijf Verslaafden (DVV) en De Weerlanden bij zijn gekomen. Zijn interesse ligt, behalve bij management, op het gebied van trauma, ontwrichting, zelfbeschadiging en dubbele problematiek. Hij is jaargroepopleider en docent bij de GZ- en KP-opleiding en geeft supervisie management. Ook is hij werkzaam in zijn eigen praktijk.
De auteurs hebben aangegeven dat er geen belangenconflicten met betrekking tot de inhoud van de nascholing zijn.
Doelstellingen van dit nascholingsprogramma
Na afloop van deze nascholing:
- weet u wat integrated dual diagnosis treatment (IDDT) inhoudt;
- hebt u zich verdiept in de betekenis van IDDT en de daarbij horende fasegerichte behandeling;
- weet u wat fasegerichte behandeling en motiverende gespreksvoering is;
- kent u enkele specifieke behandelmogelijkheden bij dubbele problematiek.
Bronnen bij dit programma
