Samenvatting
Anosognosie of gebrekkig ziekte-inzicht komt in de psychiatrie meestal voor bij ernstig psychische stoornissen zoals Korsakov, dementie, schizofrenie, manie, eetstoornissen en narcistische en antisociale persoonlijkheidsproblematiek. Het is vooral lastig wanneer er voor de patiënt of diens omgeving op een of andere manier gevaar dreigt dat het rechtstreekse gevolg is van de (door de patiënt niet-erkende) ziekte. Psychiaters worden door gebrekkig ziekte-inzicht van hun patiënt vaak in een mentale spagaat gebracht; enerzijds willen zij de autonomie van de zieke persoon respecteren, anderzijds willen zij een goede hulpverlener zijn en schade voorkomen.
Vriendelijk en verstandig omgaan met gebrekkig ziekte-inzicht is van groot belang. Het is immers algemeen bekend dat een groot deel van het effect van psychotherapie afhankelijk is van de manier waarop de patiënt de therapeutische relatie beleeft en van het vertrouwen dat hij heeft in de gehanteerde of toegepaste therapie. Wanneer de patiënt zijn behandelaar en/of de voorgestelde therapie als aversief beleeft, zal hij hierop met ‘fight, flight of freeze’ reageren. Om een patiënt met gebrekkig ziekte-inzicht tot (h)erkenning van zijn problematiek en vervolgens tot therapietrouw te brengen, is het dus evident dat de patiënt de behandelaar als een stimulus moet ervaren op wie hij met ontspanning, toenadering en bereidwilligheid reageert.
Accreditatie
Dit nascholingsprogramma is onder ID 166892 voor 3 punten geaccrediteerd.
Inhoud
BLOK A Gebrekkig ziekte-inzicht – theorie
A1 Definitie en het belang van ziekte-inzicht
A2 Beïnvloeden van ziekte-inzicht
BLOK B Behandelen van gebrekkig ziekte-inzicht
B1 Omgaan met gebrekkig ziekte-inzicht
B2 Omgevingsfactoren, attitude en vaststellen ziekte-inzicht
B3 Beïnvloeden van ziekte-inzicht gerelateerde factoren
Actie en verantwoording
Nadere bespreking van vragen en casuïstiek
Literatuur
Auteur
Dr. Martin Appelo (1962) is gezondheidszorgpsycholoog/ cognitief gedragstherapeut. Hij geeft workshops en werkt als therapeut, supervisor, spreker en docent bij Cure & Care Development in Arnhem, psycho-oncologisch centrum Het Behouden Huys in Haren, de afdeling Psychologie van de Rijksuniversiteit Groningen, en in zijn privépraktijk. Hij promoveerde in 1995 op revalidatie bij schizofrenie en was jarenlang hoofd wetenschappelijk onderzoek van Lentis/ GGz Groningen. Verder is hij medeauteur van verschillende lifestyle programma's voor psychiatrische en somatische patiënten. Centrale thema’s in zijn werk zijn: rouw, veerkracht, zelfhelend vermogen en motivatietechnieken. Van zijn hand verschenen onder meer de volgende boeken: Leven met een psychotische stoornis (2004); Socratisch motiveren (2007), Waardenloze gesprekken (2010), Het gelaagde brein (2011), Samenwerken bij kanker (2012), Het innerlijk bureaublad (2012), en Een spiegel voor narcisten (2013).
Belangenconflicten: geen
Doelstellingen van dit nascholingsprogramma
Algemeen leerdoel: na afronding van dit programma bent u op de hoogte van recente opvattingen over gebrekkig ziekte-inzicht bij patiënten met psychische stoornissen.
Dit leerdoel bereikt u na het afronden van dit programma doordat u:
- dit fenomeen kunt begrijpen als een min of meer noodzakelijke fase in het proces waarin de patiënt zich bevindt;
- concrete handvatten hebt om naast het verhaal ‘over’ de patiënt het verhaal ‘van’ de patiënt te plaatsen;
- samen met de patiënt op basis van de overeenkomsten in die verhalen tot een (structuur)diagnose kunt komen, waarin zowel de patiënt als u zich kunt vinden;
- in staat bent om op basis hiervan in overleg met de patiënt behandeldoelen te formuleren die eraan bijdragen dat de negatieve consequenties van de ziekte verminderen.
