Het gebruik van antidepressiva is een veelbesproken onderwerp, dat sinds een aantal decennia veel (media-)aandacht krijgt. Zo zouden meer dan een miljoen mensen in Nederland antidepressiva gebruiken, zouden deze antidepressiva veel te vaak off-label worden voorgeschreven en te lang worden gebruikt. Ook het stoppen van antidepressiva levert veel discussie op (waaronder in de media).
Samenvattend zijn de thema’s die in deze nascholing aan bod komen te herleiden tot relevante klinische vraagstukken. Bij wie is dat stoppen met antidepressiva verantwoord en wie kan beter doorgaan met gebruiken? Wanneer kun je antidepressiva stoppen? Leidt langer doorgebruiken tot een verminderde kans op recidieven van de oorspronkelijke aandoening of juist niet? Is er eventueel zelfs sprake van een risico op verergering van de oorspronkelijke aandoening als je verkeerd stopt met antidepressiva? En als je stopt, hoe doe je dat dan? Krijgt iedereen last van onttrekkingsverschijnselen of slechts een deel van de patiënten? Waar hangt het krijgen van onttrekkingsverschijnselen mee samen en kun je voorspellen wie er onttrekkingsverschijnselen krijgt? En hoe handel je als je onttrekkingsverschijnselen verwacht?
Aan het begin van deze nascholing kan ik alvast aangeven dat de wetenschappelijke onderbouwing van deze klinische vragen helaas veel te wensen overlaat. In de nascholing wordt beschreven wat er bekend is, met een beperking tot de selectieve serontonineheropnameremmers (SSRI’s) en serotonine- en noradrenalineheropnameremmers (SNRI’s), omdat die het meest worden gebruikt in de dagelijkse praktijk. Tegelijkertijd wordt een beschrijving van een rationale gepresenteerd hoe het klinische probleem ‘stoppen met antidepressiva’ in het licht van de huidige kennis toch praktisch valt aan te pakken. Huisartsen, psychiaters en apothekers kunnen dan, bij voorkeur in samenspraak, een zo verstandig mogelijk beleid voeren om antidepressiva te stoppen, juist in die situaties dat het wenselijk is. Hiermee kunt u als goed hulpverlener op grond van voorlichting samen met de patiënt besluiten of hij/zij deze stap wil zetten.
Inhoud
BLOK A Afbouwen van SSRI's en SNRI's
A1 Wanneer kun je SSRI's en SNRI's stoppen
A2 Bij wie kun je antidepressiva stoppen
A3 Gesprek aangaan over stoppen met antidepressiva
BLOK B Onttrekkingsverschijnselen begrijpen en behandelen
B1 Werking van SSRI's en SNRI's
B2 Wat zijn onttrekkingsverschijnselen bij SSRI's en SNRI's
B3 Stoppen met antidepressiva in de praktijk
B4 Na het afbouwen
Actie en verantwoording
Nadere bespreking van vragen bij casuïstiek
Literatuur
Toets voor Psychiaters 2022/3
Accreditatie
Voor dit nascholingsprogramma is onder ID 480958 voor 3 punten accreditatie toegekend.
Over de auteur
Eric Ruhé is psychiater, UHD en Principal Investigator bij het Radboudumc, afdeling Psychiatrie. Hij is een ervaren clinicus die zich de afgelopen 25 jaar heeft gespecialiseerd in de behandeling van moeilijk behandelbare depressies, recidivering van depressies en vooral de farmacologische behandeling van depressie. Zijn onderzoek wordt financieel gesteund door ZonMw, NWO, VWS, EU Horizon 2020, het voormalige Kwaliteitsnetwerk in de GGZ en De Hersenstichting. Daarnaast heeft hij de afgelopen drie jaar vergoedingen gekregen van Janssen (voor lezingen en het opzetten van een nascholing), RINO (nascholing) en Prelum/ PsyFar (nascholing en lezingen). Als lid van de multidisciplinaire werkgroep ‘Afbouwen SSRI’s en SNRI’s’ heeft hij bijgedragen aan het multidisciplinaire document Afbouwen van SSRI’s en SNRI’s, dat in september 2018 verscheen en hierna is opgenomen in de meest recent herziene NHG-Standaard. Hij is vicevoorzitter van de huidige commissie die de herziening van de richtlijn Depressie voorbereidt (beoogd 2022/2023) en lid van de NHG-commissie die de NHG-Standaard Depressie op nieuwe onderdelen herziet (beoogd 2022).
Doelstellingen
Na afronding van deze nascholing:
- kunt u handelen naar wat de huidige richtlijnen over het stoppen van antidepressiva zeggen: u past dit toe door te differentiëren wanneer en bij wie;
- kunt u de kans op een recidief van de aandoening bij het stoppen van antidepressiva inschatten;
- kunt u voorlichting geven over onttrekkingsverschijnselen bij het stoppen van SSRI’s en SNRI’s;
- weet u hoe u onderscheid maakt tussen een recidief en een terugval;
- kunt u de kans op onttrekkingsverschijnselen inschatten;
- herkent u patiëntkenmerken die een grotere kans op onttrekkingsverschijnselen signaleren;
- kunt u gericht handelen bij het stoppen van antidepressiva bij een standaard- en een verhoogde kans op onttrekkingsverschijnselen;
- weet u welke kennis er nog nodig is om met meer wetenschappelijke evidentie onderbouwde aanbevelingen over het stoppen met antidepressiva te kunnen doen en kunt u deze onzekerheid incorporeren in uw dagelijkse werk.
Video's bij dit programma
