Samenvatting
Peri-implantaire ontstekingen, zoals peri-implantaire mucositis en peri-implantitis, zijn multifactoriële aandoeningen. Ze ontstaan door een complexe interactie tussen bacteriële biofilmvorming, materiaaleigenschappen van het implantaat en de immuunrespons van de gastheer. Risicofactoren, zoals slechte mondhygiëne, leefstijl, een voorgeschiedenis van parodontitis, systemische aandoeningen en iatrogene factoren spelen een belangrijke rol bij het ontstaan en het verloop van deze ontstekingen.
Preventieve maatregelen zijn essentieel, omdat peri-implantaire ontstekingen een bedreiging vormen voor de overleving en het succes van tandimplantaten. Preventie begint idealiter al vóór de plaatsing van het implantaat en richt zich op het identificeren en elimineren van potentiële risicofactoren. Vervolgens zijn een correcte positionering van het implantaat en het creëren van een goed reinigbare prothetische constructie, die in harmonie is met de omliggende weefsels, van belang om een gezonde peri-implantaire situatie tot stand te brengen. Na implantaatplaatsing is het belangrijk de patiënt direct op te nemen in een gestructureerd nazorgprogramma, gericht op strikte mondhygiëne, regelmatige controles en professionele reiniging.
Diagnostiek van peri-implantaire ontstekingen vindt plaats op basis van klinisch onderzoek, zoals het meten van pocketdiepte, bloedingsneiging bij sonderen en röntgenologisch onderzoek. Vroege detectie maakt tijdige interventie mogelijk, wat verdere verslechtering en uiteindelijk verlies van het tandimplantaat kan voorkomen. De behandeling van peri-implantaire mucositis is primair gericht op het verstoren van de biofilm, enerzijds door de patiënt zelf, anderzijds door de zorgprofessional. Het verbeteren van de mondhygiëne van de patiënt in combinatie met professionele niet-chirurgische mechanische reiniging wordt beschouwd als de standaardbehandeling voor peri-implantaire mucositis. Bij peri-implantitis wordt een stapsgewijze aanpak gevolgd, te beginnen met niet-chirurgische reiniging, eventueel aangevuld met antiseptica of antibiotica. Indien nodig volgt een chirurgische fase waarbij het implantaatoppervlak onder direct zicht wordt gereinigd en het ontstekingsweefsel wordt verwijderd, eventueel gecombineerd met regeneratieve procedures of implantoplastiek.
Over het algemeen is peri-implantitis een lastig te genezen aandoening, waarbij het moeilijk is voorspelbare langetermijnsuccessen te behalen. De sleutel tot duurzaam implantaatbehoud ligt daarom in het voorkómen van peri-implantaire ontstekingen door het implementeren van effectieve preventieve maatregelen.
Accreditatie
Het Kwaliteitsregister Tandartsen (KRT) heeft de online cursus Peri-implantaire ontstekingen: van preventie tot behandeling vier accreditatiepunten toegekend.
Inhoud
1 Woord vooraf
2 Peri-implantaire ontstekingen
3 Etiologie en pathogenese
4 Risicofactoren
5 Preventie
6 Diagnostiek
7 Behandeling van peri-implantaire mucositis
8 Behandeling van peri-implantitis
Nawerk
Auteurs
Yvonne de Waal rondde in 2007 haar tandheelkundeopleiding cum laude af aan de Rijksuniversiteit Groningen (RuG). Sinds 2008 is zij als tandarts-onderzoeker verbonden aan het Centrum voor Tandheelkunde en Mondzorgkunde van het Universitair Medisch Centrum Groningen. In 2015 behaalde ze de doctorstitel met een proefschrift over peri-implantaire ontstekingen. Ze was medeauteur van de klinische praktijkrichtlijn Peri-implantaire infecties van het Kennisinstituut Mondzorg (KIMO), die in 2018 werd gepubliceerd, en van de Clinical Practice Guideline for prevention and treatment of peri-implant diseases van de European Federation of Periodontology (EFP), die in 2023 verscheen. Daarnaast heeft zij meerdere internationale publicaties op haar naam staan en is ze lid van de Commissie Onderzoeks Begeleiding (COB) van de Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot Bevordering der Tandheelkunde (KNMT).
Naast haar academische activiteiten werkt zij sinds 2007 als tandarts bij Mondzorgcentrum Winschoten, een groepspraktijk voor algemene tandheelkunde, implantologie en orthodontie. Sinds 2012 is zij mede-eigenaar van deze praktijk. Naast de algemene tandheelkunde richt zij zich hier voornamelijk op de implantologie en de behandeling van slaapapneupatiënten. De Waal is door de Nederlandse Vereniging voor Tandheelkundige Slaapgeneeskunde (NVTS) geaccrediteerd als tandheelkundig slaapgeneeskundige.
Gordon van der Avoort is tandarts-parodontoloog en tandarts-implantoloog in ruste. Vanaf 1978 was hij als docent verbonden aan de afdeling Parodontologie van de faculteit Tandheelkunde van de Vrije Universiteit, en later aan het Academisch Centrum Tandheelkunde Amsterdam (ACTA). In 1994 was hij een van de oprichters van de Verwijspraktijk voor Tandheelkunde in Amsterdam, een kliniek waarin meerdere deelgebieden van de tandheelkunde onder één dak werden gebracht. In 1995 stapte hij over van de afdeling Parodontologie naar de afdeling Orale Implantologie. Van 2006 tot 2012 was hij als chef de clinique betrokken bij de opleiding van de TIO’s (tandarts-implantologen in opleiding) en het studentenonderwijs. Daarnaast heeft hij diverse postacademische cursussen gegeven over onderwerpen die te maken hebben met de parodontologie en orale implantologie. Tot op de dag van vandaag houdt hij zich bezig met biologische en technische complicaties bij implantaten.
Erik Blom is in 1989 afgestudeerd als tandarts aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). Na het afstuderen is hij als algemeen practicus in diverse praktijken in binnen- en buitenland gaan werken. In 1994 kwam hij parttime in dienst bij de afdeling Orale Implantologie van het Academisch Centrum voor Tandheelkunde Amsterdam (ACTA). In 2001 promoveerde hij op een proefschrift over botregeneratie met groeifactoren. In hetzelfde jaar is hij een praktijk begonnen in Blaricum, heeft hij zich toegelegd op de reconstructieve en esthetische tandheelkunde, en heeft hij aan de UvA een Master of Science in de orale implantologie behaald. Momenteel is hij bij ACTA universitair docent implantologie. Van zijn hand zijn meerdere artikelen verschenen. Daarnaast spreekt hij regelmatig op nationale en internationale congressen en cursussen.
Jarno Hakkers behaalde zijn Masterdiploma Tandheelkunde aan de Rijksuniversiteit Groningen in 2019. Hij is op dit moment als algemeen practicus werkzaam in een tandartsenpraktijk in de stad Groningen. Daarnaast is hij verbonden aan het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG), waar hij werkzaam is bij de sectie Parodontologie van het Centrum voor Tandheelkunde en Mondzorgkunde. Hij combineert zijn klinische werkzaamheden met wetenschappelijk onderzoek. Momenteel voert hij een promotieonderzoek uit bij de afdeling Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie van het UMCG. Zijn proefschrift gaat over de klinische, microbiologische en röntgenologische overwegingen die een rol spelen bij de chirurgische peri-implantitisbehandeling.
Verantwoording beeldmateriaal
De volgende medische illustraties zijn gemaakt door Elisa Botton:
7|10|13|73b|74d|75c|95a-b|99a-b|100a-b|101a-c|103|105|114|116a-f.
Doelstellingen
Na het doorlopen van deze e-learning:
- kunt u de morfologische opbouw van het gezonde peri-implantaire weefsel beschrijven;
- kent u de definities van peri-implantaire gezondheid, peri-implantaire mucositis, en peri-implantitis volgens de richtlijnen uit de Workshop on the Classification of Periodonal and Peri-implant Diseases and Conditions (2017);
- kent u de prevalentie van peri-implantaire ontstekingen;
- kent u de etiologie en pathogenese van peri-implantaire mucositis en peri-implantitis;
- kent u de risicofactoren die de kans op het ontstaan van peri-implantaire ontstekingen vergroten;
- kent u de pre- en peri-implantologische, de primaire en secundaire preventiemaatregelen die nodig zijn om peri-implantaire ontstekingen te voorkomen;
- kent u de structuur van het nazorgprotocol voor de gezonde mond, bij peri-implantaire mucositis en peri-implantitis en weet u hoe de verschillende onderdelen kunnen worden uitgevoerd;
- weet u met welke middelen en op welke wijze peri-implantaire ontstekingen klinisch en röntgenologisch worden gediagnostiseerd;
- weet u hoe een behandelplan (zorgpad) opgesteld kan worden voor peri-implantaire mucositis en peri-implantitis;
- weet u met welke middelen en op welke wijze de behandeling van peri-implantaire mucositis en peri-implantitis wordt uitgevoerd;
- kent u de methoden om de behandeling van peri-implantaire mucositis en peri-implantitis te evalueren en het bijbehorende nazorgprotocol uit te voeren.
Ingangsniveau van deze nascholing: een voltooide universitaire opleiding tandheelkunde.
